Miejscowość wzmiankowana w źródłach jako (1263,1414) Birgelow, (po 1415) Bugelaw, Burgelaw, (1414 i 1437/38) Birgelow unter dem huwze,(1447) Birgelaw, (1469) Birzglowo, Birschlau sive Bargclak (Bargelak, Barglak), (1570-1571) Birgillaw, Berglan, Birglaw, Birzglowo, (1581) Bergelaviam, (1595) Birgela, (1647) Bierzgłow villa Bierzgłowo, (1670) Villa Bierzgłowo ubi locata est eclesia, (1700) Villla Birgel, (1793) Gross Burgelau, (1832, 1859) Birglau, (1879) Bierzgłów, Groß Birglau, (1885) Birglau, (1943) Birglau.

Słownik Ziem Polskich wskazuje, że nazwa wsi jest typu dzierżawczego, wywodzi się od nazwy Bierzgieł. Jednak już w 1881 r. ks. Frelichowski, powołując się na zapis z siedemnastowiecznych akt wizytacji kanonika Jana Strzesza, stwierdził, że Bierzgłowo wzięło swoją nazwę ‚‚od bierzmowania głów‛‛, gdyż ‚‚właśnie tutaj starzy Prusacy przed Krzyżakami przychodzili uczyć się wiary i bierzmowania odbierać‛‛. W 1668 r. istniała jeszcze owa pierwotna kaplica, później na zakrystię; także prastary drewniany ołtarz w niej pokazywano. Dla odróżnienia, o którą wieś chodzi, od położonego niedaleko na południe konwentualnego zamku krzyżackiego (zwanego z przydomkiem Schloss Birglau), od formy Birgla - Bierzgłowo dodawano często rzeczownik ‚‚Villa‛‛ w źródłach łacińskich, niemieckich ‚‚Dorf‛‛, zaś polskich - ‚‚wieś‛‛. Często spotykamy też nazwę Bierzgłowo Wielkie (Zamek Bierzgłowski zwano Bierzgłowo Małe lub Bierzgłówek) dla odróżnienia Bierzgłowa od Zamku Bierzgłowskiego.

Starsze badania archeologiczne oraz nowsze pod nazwą Archeologiczne Zdjęcie Polski przedstawione w marcu 1984 r. przez mgr S. Kukawkę, ustaliły istnienie w Bierzgłowie 21 stanowisk z których wydobyto 136 zabytków archeologicznych (w przeważającej części zawierających ceramikę). Między innymi znaleziono tutaj kamienny toporek z epoki kamiennej oraz ślady osadnicze pozostawione przez neolityczną kulturę pucharów lejkowych w postaci trzech krzemieni i ceramiki. Z okresu pierwszego - z epoki brązu pozyskano ceramikę. O stałym osadnictwie we wczesnym okresie lateńskim świadczą odkryte w XIX wieku (przed 1887 r.) groby skrzynkowe kultury pomorskiej, w których oprócz popielnic, znaleziono: misę, fragmenty łańcuszka brązowego, fragment zawieszki i blaszki brązowej. Inne groby skrzynkowe pochodziły z epoki żelaznej (okres wczesnożelazny 800 r.- 500 r. przed Chr.) i La Tène (500 r.-300 r. przed Chr.).

W 1898 r. w czasie kopania ziemniaków u gospodarza Cieszyńskiego, robotnicy znaleźli w Bierzgłowie skarb, który znajdował się w naczyniu równolegle żłobkowanym i worku płóciennym (40 cm długim, 18 cm szerokim). Wiek znaleziska oszacowany przez wybitnego, przedwojennego badacza - Władysława Łęgę, na podstawie ustaleń znanego numizmatyka Mariana Gumowskiego - na okres wczesnośredniowieczny (1024 r.). Wykopalisko zawierało ozdoby, takie jak: kolczyk typu węgierskiego, krzyżyk wewnątrz pusty, wisiorek brakteatowy (przedziurawiona moneta), fragmenty surowego srebra (gruba płytka) niewiadomego użytku. Znaleziono także 520 monet: 417 niemieckich (między nimi 273 grosze Ottona I i drugiej małżonki jego Adelajdy, lata 951-963 oraz monety Konrada II cesarza, lata 1024-1039), 14 arabskich (z lat 894-1003, dwie z nich przewiercone, służyły więc za ozdoby), 11czeskich (księcia Jaromierza, które w 1011 r. ustąpił bratu swemu Udalrykowi), 24 angielskie (Kanuta II duńskiego), 1 francuską, 19 krzyżówek, 16 naśladownictw. Odkryty skarb świadczy o dużej roli Bierzgłowa w tym czasie.

Pierwsza wzmianka o istnieniu Bierzgłowa pojawiła się w lutym w roku 1263, kiedy to pierwszy biskup chełmiński Heidenryk, układając się z zakonem krzyżackim w sprawie dziesięcin, odstąpionych biskupowi sambijskiemu z Gostkowa, zastrzegł sobie w zamian za nie, płacenie dziesięcin z krzyżackich ‚‚majątków bierzgłowskich‛‛ (‚‚de bonis eorum in Birgelow‛‛). Nie wiadomo czy wspomniane określenie odnosi się konkretnie do wsi Bierzgłowo, czy też do kompleksu dóbr, zawiadywanych przez ówcześnie istniejącą administrację, rezydującą w warowni bierzgłowskiej (w Zamku Bierzgłowskim). W późniejszych czasach zakonu krzyżackiego Bierzgłowo było chełmińską wsią czynszową podległą komturstwu bierzgłowskiemu z siedzibą na Zamku Bierzgłowskim i po jego likwidacji w 1416 r. podległą komturstwu toruńskiemu. W roku 1319 wzmiankowany jest, powstały pod koniec XIII wieku, kościół w Bierzgłowie pod wezwaniem świętego Wawrzyńca. Wówczas wakowało stanowisko plebana, o czym informował kolator papieski. Wieś Bierzgłowo rozciągała się (według źródła z 1414 r.) na przestrzeni 20,5 łanów chełmińskich, które czynszowały każdy łan po 14 szkojcy. Jedyny karczmarz płacił wówczas czynsz zakonowi po 5 wiardunków. Bierzgłowo bardzo ucierpiało podczas wielkiej wojny Polski z Zakonem 1409-1410. Po pierwszym pokoju toruńskim (1411 r.) szkody wojenne sołtysa i rajców wynosiły 400 marek. Jeszcze w 1428 r. wieś była całkowicie opuszczona. Inny rejestr czynszowy krzyżacki datowany na 1437-1438 r. podaje, że wieś Bierzgłowo miała 26 łanów powierzchni, z których oddawano komturstwu toruńskiemu czynsz, po 14 szkojców w monecie, po 4 korce zboża oraz po 4 korce owsa i dwa koguty z każdego łana. Rejestr wskazuje, że 26 zachowanych łanów - 18,5 było obsadzonych przez gospodarzy, natomiast 7,5 było opustoszałych. Karczmarz czynszował 5 wiardunków. Całościowy czynsz ze wsi Bierzgłowo wynosił 12 marek 1 szkojec. W roku 1447/1448 i w 1457 r. czynsz z łanów wiejskich, ogrodów i karczmarza wynosił 17 marek 16 szkojcy. W 1445 r. parafia w Bierzgłowie znalazła się w planach synodu laickiego biskupstwa chełmińskiego.
Czasy nowożytne i okupacje

Po wielkiej wojnie trzynastoletniej (1454-1466) wieś Bierzgłowo przypadła królowi polskiemu. W 1510 r. wieś była w zastawie. Dnia 9 stycznia 1520 r. w drodze zamiany za zamek w Świeciu przypadła miastu Toruniowi. W 1570-1571 mieszkało w niej 10 chłopów, 6 zagrodników, 6 komorników. W XVI wieku parafia bierzgłowska była filia parafii w Łążynie. W obu wojnach szwedzkich (1626-1629 r. i 1655-1659 r.) wieś ucierpiała tak bardzo, że w 1667 r. i 1706 r. z wcześniej mieszkających tu 9 chłopów pozostało jedynie 2 oraz 3 dzierżawców ziemi. Dziesięcina na rzecz kościoła w Bierzgłowie wynosiła z każdego gospodarstwa chłopskiego po 1 korcu żyta i owsa. Dostarczano jednak tylko połowę. W 1682 r. Bierzgłowo miało obszar 82 mórg, w tym 14 morgów osiadłych, 68 mórg pustych, ludności 5, rzemieślników 3, karczmarz. W roku 1739 i 1773 znajdowało się w Bierzgłowie znów 10 chłopów, którzy uiszczali identyczną dziesięcinę. Podatek simpla wynosił w 1682r. i w 1717r. - 3 floreny polskie 10 groszy. W 1662r. w Bierzgłowie Wielkim mieszkało 47 osób, które zapłaciły 47 fl. podatku pogłównego.

W roku 1773 w czasie przejmowania byłych Prus Królewskich przez Prusaków w wyniku I rozbioru Polski, przeprowadzono we wsi oszacowanie dóbr, zwane w nauce historycznej katastrem pruskim lub fryderycjańskim, w celu wymierzenia podatku, zwanego kontrybucją w wysokości 25% - 33%. Według tego źródła wieś Bierzgłowo miała 18 łanów czynszowych, 4 wolne od czynszu łany parafialne oraz 94 mieszkańców, z czego 10 wolnych czynszowników, jednego dzierżawcę miejscowej plebanki i 2 komorników (‚‚Einlieger‛‛). Chłopi pełni nie siedzieli na ziemi dziedzicznie; każdy miał półmorgowy ogród i czynszował po 36 fl. za ziemię i 20 gr. za łąki; odrabiał także 9-tygodniową służbę ręczną (‚‚Handdienste‛‛) i 3 morgi orki. Czynsz i szarwark odrabiali u dzierżawcy bierzgłowskiego klucza. Piaszczysta i kamienista ziemia przynosiła z wysiewu ozimowego 3 ziarna, z wysiewu letniego tylko 2-2,5 ziaren dochodu. Z braku własnych łąk przydzielono wsi bierzgłowskie łąki zamkowe; dano również prawo wolnego wypasu na bierzgłowskich zamkowych majdanach (‚‚Schlossanger‛‛). W 1789r. i podczas regulacji miała ona 11 dymów. W 1820 r. wieś Birglau miała 12 dymów (gospodarstw domowych) i 110 mieszkańców. Dnia 12 grudnia 1832 r. ostateczny reces zakończył uwłaszczanie wsi na zasadzie ustaw Steina - Heidenbergera z 1807 r. i ustawy z 1823 r. Chłopi bierzgłowscy usamodzielnili się i otrzymali na swą wyłączną własność 172 morgi ziemi. Podczas nadania było we wsi 13 parcel.

W 1838 r. chłopska wieś Bierzgłowo miała powierzchnię 77 łanów 10 morgów 52 ruteny, było tu 16 dymów, 31 szop, stodół i obór, zamieszkałych przez 154 mieszkańców. Natomiast w 1858 r. wieś obejmowała powierzchnię 2304 morgów 116 kwadratowych rutenów, było tu 322 mieszkańców (65 Niemców, 257 Polaków), istniało 48 budynków, 1 budynek przemysłowy, 17 obór, stodół i szop oraz 57 parcel. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Górsku, katolickiej w Łążynie. Dzieci uczęszczały do szkoły katolickiej w Łążynie. Przed uwłaszczeniem chłopi bierzgłowscy płacili 182 talary 15 srebrnych groszy 3 fenigi podatku, zwanego ‚‚Kanon‛‛. Po ustawie z 2 marca 1850 r. cała wieś płaciła kapitał 10 talarów 2 srebrne grosze 4 feningi. W roku 1865 Bierzgłowo liczy 42 posiadłości. W 1881 r. wieś włościańska Bierzgłowo w powiecie toruńskim, rozległości 2577 mórg pruskich miała 381 mieszkańców (katolików 292, ewangelików 89). Oprócz szkoły znajdował się we wsi katolicki kościół parafialny. W 1885 r. gmina wiejska, obszar 659 ha, ludności 446, w tym katolików 373, 42 ewangelików, 31 innych wyznania chrześcijańskiego. W 1910 r. - obszar 670 ha, ludności 408, w tym Polaków 363, Niemców 45. W 1912 r. - Bierzgłowo, poczta Świerczynki, 2 właścicieli zajazdów (Julian Bartosiński, Karl Walter), 12 chałupników, 1 szewc (Kazimierz Celmer), 3 właścicieli młyna (Konstantyn Wittkowski, Piotr Lewandowski, Xavier Walter), 1 nauczyciel (Elidor Ortmann), 1 kowal (Teodor Syrocki), 1 rolnik, 1 ‚‚Hausbesitzer‛‛, 2 ‚‚Altsitzerin‛‛ i ‚‚Altsitzer‛‛, 25 posiadaczy (w tym 2 posiadaczki). Funkcje przewodniczącego gminy wiejskiej (‚‚Gemeindevorsteher‛‛) pełnił Walerian Jaworski, ławnika - Piotr Rutkowski, a przewodniczącym obwodu urzędowego (‚‚Amtsbezirke Birglau‛‛) był Oberamtmann Hasbach z Zamku Bierzgłowskiego. Drugi podobny spis z 1919 r. podaje, że we wsi Birglau poczta Przeczno, było 3 posiadaczy (‚‚Besitzer‛‛), w tym jedna kobieta (‚‚EigentUmerin‛‛), Marianna Celmer oraz właściciel młyna Xavier Walter.
XX wiek i czasy współczesne

Po odzyskaniu niepodległości, 30 września 1921 r. przeprowadzono pierwszy, porozbiorowy spis powszechny. Wieś miała 48 budynków mieszkalnych, w tym 2 budynki niezamieszkałe, 1 inny zamieszkały, 339 mieszkańców, w tym 174 mężczyzn, 165 kobiet, 327 katolików, 12 ewangelików, 327 Polaków, 12 Niemców. 9 grudnia 1931 r. odbył się kolejny spis powszechny, który podał, że gmina wiejska Bierzgłowo miała powierzchnię ogólną 17,91 km2; 10,87 km2 zajmowały użytki rolne; 9,18 km2 z tego to grunty orne; liczba budynków podczas spisu z 1931r. - 109, obecnych osób podczas spisu - 755 mieszkańców. W 1933 r. Bierzgłowo, w wyniku nowej ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego z dnia 23 marca 1933 r. , stało się gromadą w gminie zbiorczej Łubianka. W 1938 r. do gromady Bierzgłowo należały: Bierzgłowo wieś, Doły Bierzgłowskie osada, Bierzgłowski Zamek leśniczówka i wieś, Doły Zamkowskie osada i Świerczyńskie Łąki osada. Według ustawy z 1933 r. gromadę wiejską stanowiła z reguły każda miejscowość (osiedle, wieś, sioło, kolonia, osada, miasteczko, zaścianek, folwark itp.). Zakres działania gromady obejmował zarząd majątkiem i dobrem gromadzkim oraz rozporządzanie dochodami z tych źródeł. Organem uchwalającym w gromadzie była rada gromadzka oraz zebranie gromadzkie pod przewodnictwem sołtysa lub podsołtysa. Rade gromadzką wybierało się na 5 lat. Prawo uczestniczenia w zebraniu mieli wszyscy mieszkańcy gromady. Członkami rady gromadzkiej byli: sołtys - jako przewodniczący, podsołtys oraz radni gromadzcy. Sołtysa i podsołtysa wybierali na trzy lata radni gromadzcy. W 1938 r. Bierzgłowo należało (od 1933 r.) do urzędu gminnego, poczty i stacji kolejowej Łubianka, istniała komunikacja autobusowa linii Toruń - Rzęczkowo. Wieś luźno zabudowana, starsza część w formie ulicówki, nowsza - jako regularnie rozproszone osady; leży na wysoczyźnie, 2 km od stromej krawędzi doliny Wisły; liczne oczka polodowcowe rozrzucone wśród pól. We wsi znajdował się staw Więciorek o powierzchni 0,5 ha, głębokości 3m, własność gromady, 359 mieszkańców, 48 budynków mieszkalnych; obszar wraz z przysiółkiem Doły Bierzgłowskie - 659 ha, 64 samodzielne gospodarstwa rolne. We wsi znajdowała się dwuklasowa publiczna szkoła powszechna, 1 nauczyciel. Gromada miała 772 mieszkańców, w tym 23 rodziny robotników rolnych i leśnych (rodzina składała się przeciętnie z 4 osób). Budynków ogółem 253, w tym mieszkalnych 113, przemysłowych 5. Obszar 1854 ha (użytków rolnych 1140 ha), w tym gruntów rolnych ok. 960 ha, sadów i ogrodów 1 ha, łąk 73 ha, pastwisk ok. 120 ha, lasów 697 ha, innych - 8 ha; gleby gliniaste, piaszczyste, gliniasto - piaszczyste i torfiaste; grunty meliorowane rowami osuszającymi. Gospodarstw rolnych 110. W gromadzie znajdowało się 6 warsztatów rzemieślniczych (krawiectwo, kowalstwo, stolarstwo, kołodziejstwo) i 2 sklepy kolonialne - własność Polaków. W 1943 r. należąca do Obwodu Urzędowego Rzęczkowo (‚‚Amtsbezirk Renskau‛‛) gmina wiejska Bierzgłowo miała 1853,67 ha powierzchni, 176 gospodarstw i 856 mieszkańców, poczta Rzęczkowo i stacja Zamek Bierzgłowski.

Według danych ewidencyjnych z Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Toruniu na dzień 20 stycznia 2004r. sołectwo Bierzgłowo obejmuje powierzchnię 968,20 ha, z czego użytki rolne stanowią 920,81 ha, w tym grunty orne - 898,67 ha, sady - 9,42 ha, łąki - 1,45 ha, pastwiska - 11,26 ha. Spis powszechny z 20 maja 2002r. podaje, że w sołectwie Bierzgłowo znajduje się 70 budynków mieszkalnych, 322 izby mieszkalne, 73 mieszkania (w tym 2 niezamieszkałe) oraz 277 mieszkańców. Sołtysem od 1999 r. jest Tadeusz Grabowski.
Tereny i obiekty wartości kulturowej:

• założenie kościelne z zielenią towarzyszącą, w skład którego wchodzą:

kościół parafialny rzymskokatolicki p. w. Wniebowzięcia NMP, murowany z XIII/XIV wieku, odnowiony w 1882 r. i w latach 1998 - 2002, cmentarz przykościelny, rzymskokatolicki, założony w XIV wieku, czynny, Obszar mieszkalno - gospodarczy, tj. plebania murowana z 1923 r. , budynek gospodarczy przy plebanii, murowany z lat dwudziestych XX w., organistówka murowana z 1923 r., stodoła drewniana z lat dwudziestych XX w.,

• wiatrak ‚‚koźlarz‛‛, drewniany z końca XIX w, czynny do 1957 r., unieruchomiony,
• dawna szkoła, murowana z XIX/XX w.,
• wśród zabudowy wsi domy:

nr 41, murowany z 1930 r.; nr 42, murowany z XIX/XX w.; nr 16, murowany z ok..1914 r.; nr 18, mieszkalno - gospodarczy, murowany z 1902 r.; nr 14, murowany z 4 ćw. XIX w.; nr 22, murowany z lat dwudziestych XX w.; nr 32, murowany z 1937 r.; nr 12, murowany z XIX/XX wieku; oraz obora i chlewnia murowane z ok. 1920r. obora (do domu nr.44), murowana z 1 ćw. XX w.
Kościół i parafia katolicka w Bierzgłowie

Kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, odpust Wniebowzięcia NMP - 15 sierpnia. Parafię w Bierzgłowie erygowano już w średniowieczu. Powstała pod koniec XIII w. Wskazuje na to fakt budowy kościoła, którą ustala się na przełom XIII i XIV w. Kościół zbudowano ok. 1300 r. a po raz pierwszy wymieniony został w źródle z 1319 r. Kolator papieski informował o wakacie plebana w Bierzgłowie. W 1445 r. parafie wymieniono w dokumentach planowanego synodu świeckich w diecezji chełmińskiej. Zapewne już w XV w. do parafii należały: Bierzgłowo, Zamek Bierzgłowski, Koryta, Łubianka i Słomowo. Taki zasięg parafii wymieniono na wizytacjach biskupich 1647 i 1667 - 1672 r. W tych samych źródłach spotykamy dwa wezwania - św. Wawrzyńca (1647 r.) i Wniebowzięcia najświętszej Marii Panny (1667 - 1672 r.). Proboszcz od średniowiecza posiadał 4 łany chełmińskie uposażenia. Patronat nad kościołem w średniowieczu sprawował zakon krzyżacki, zaś po przejściu wsi w 1520 r. pod władze miasta Torunia - Rada Miejska Torunia. Za biskupa Tylickiego kościół czasowo służył protestantom. Już w 1647 r. był filią kościoła w Łążynie. Tam rejestrowane były chrzty i małżeństwa. Samodzielna kurację przywrócono dopiero w 1922 r. zaś 21 kwietnia 1936 r. została ona przekształcona w osobną parafię, której pierwszym proboszczem został Zygfryd Ziętarski. W 1545r. wzniesiono w kościele nowe - kasetonowe sklepienie. Podczas pierwszej wojny ze Szwedami (1626 - 1629 r.) zburzono plebanie, szkołę oraz chatkę, w której mieszkał śpiewak kościelny Albert Kosupski.

W 1647 r. chłopi oddawali proboszczowi meszne (zwane też tacą) po pół korca żyta i tyleż owsa. W latach 1667 - 1672 meszne było uszczuplone z powodu ogólnego zubożenia, spowodowanego potopem szwedzkim. Wieś Bierzgłowo oddawała proboszczowi bierzgłowskiemu po korcu żyta i owsa. Zamek Bierzgłowski - folwark - 3 korce żyta i tyleż owsa, wieś Łubianka po pół korca żyta i owsa, folwark Słomowo po 2 korce żyta i owsa. W 1647 i 1667 r. oddalona od kościoła dzwonnica z dwoma dzwonami groziła zawaleniem, natomiast dach świątyni wymagał reperacji. Opis z 1647 r. informuje, że kościół miał sklepienie z belek, podłogę z cegieł, trzy ołtarze, w głównym portatyl, cyborium w głównym ołtarzu, puszkę srebrna wewnątrz pozłacaną, chrzcielnicę antyczną drewnianą. Cmentarz nie był ogrodzony należycie. W 1667 r. święto dedykacji obchodzono po pierwszej niedzieli po święcie Wszystkich Świętych. W 1667 r. cmentarz przykościelny był ogrodzony tylko poprzecznymi belkami w miejsce wcześniejszego, murowanego ogrodzenia. W 1667r. istniała jeszcze, wyróżniająca się od reszty kościoła antyczna kaplica ze starym ołtarzem, w której za Krzyżaków chrzczono licznie pogańskich Prusów. W tym czasie służyła ona za zakrystię. W latach 1655 - 1659 Szwedzi zabrali z kościoła kielichy. Natomiast podczas pierwszej wojny światowej władze pruskie zabrały do Chełmży (6 września 1917 r.) pięćdziesięcioletnie piszczałki organowe, a 9 października 1917 r. skonfiskowano jeden dzwon.

Na początku II wojny światowej w październiku 1939r. aresztowano proboszcza parafii Franciszka Bieleckiego. Został odosobniony w klasztorze Sióstr Miłosierdzia w Chełmnie i osadzony w obozach koncentracyjnych w Stutthofie i Sachsenhausen. W grudniu 1940 r. przewieziono go do obozu w Dachu, gdzie był więziony do wyzwolenia 29 kwietnia 1945 r. Gestapo zagrabiło bibliotekę parafialną, zabrano sztandary: kościelne, powstańców, wojaków i Kółka Rolniczego, a także chorągwie: Stowarzyszenia Niewiast i Żywej Róży, Sodalicji Mariańskiej, Panien i Bractwa Trzeźwości złożone w Urzędzie Gminy w Łubiance; spalono je w pobliskim lesie. W 1944 r. władze niemieckie zabrały cztery dzwony kościelne. Opiekę duszpasterską nad parafia w czasie okupacji pełnił ks. Franciszek Wende, proboszcz z Łążyna. Tam rejestrowano chrzty, śluby i pogrzeby. W latach 1998 - 2002 przeprowadzono generalny remont świątyni bierzgłowskiej, m. in. wymieniono dach, posadzkę marmurową oraz odnowiono trzy ołtarze.